نمونه دیگری از روایات مسند و متصل شیعه در بارۀ حضرت فاطمه(2)
[2] – کتاب "مسند الرضا" که بعنوان "صحیفة الرضا" علیه السلام نیز شناخته شده، از دیگر کتابهای قدیمی و معتبر شیعه محسوب میشود که بدلیل وجود أحادیثی در حقوق و فضائل أهل بیت پیامبرصلی الله علیه و آله مورد هجوم قرار گرفته و در بارۀ آن احکام " جعلی بودن " صادر شده است . علیرغم این تردید افکنی ها چون تمام روایاتش با أسناد صحیح و معتبر، در سایر کتاب های شیعه مانند الکافی تألیف کلینی(328هـ) ؛ و أمالی و معانی الأخبار و علل الشرایع و خصوصاً "عیون أخبار الرضا" تألیف شیخ صدوق (381هـ)، و أمالی شیخ مفید(413هـ)، و أمالی شیخ طوسی(460هـ)، و دلائل الإمامة تآلیف طبری آملی(حدود 400هـ)، و بشارة المصطفی تألیف عمادالدین طبری و ... و نیز در کتب أهل سنّت مانند طبرانی(360هـ) در المعجم الکبیر، و مناقب إبن مغازلی(458هـ)، و مقتل الحسین، و المناقب تألیف خطیب خوارزمی(568هـ)، و رافعی قزوینی(623هـ) در التدوین، و ابراهیم بن محمد جوینی حمویی(730هـ)در فَرائدُ السِّمْطَیْن فی فَضائل المُرْتَضی و البَتول و السِّبْطَیْن و الأئمّة مِن ذُرّیتهم علیهم السلام، و غیر اینها، با طرقِ صحیح و معتبر نقل شده، و مضامین أحادیثِ آن، توسط روایاتِ عدیدۀ شیعه و غیرشیعه مورد تأکید قرار گرفته، لذا در اعتبار و درستیِ آن و نسخه های عدیدۀ آن تردیدی باقی نمانده است.
این کتاب یکی از اولین مُسنَدهایی است که در جهان اسلام و شیعه نوشته شده و تمام روایت های آن از طریق إمامانِ شیعه به رسول خدا و بعضی از صحابه و صحابیات منتهی میشود.
گردآورندۀ روایاتِ این کتاب دو نفر از أصحاب امام رضا(ع) هستند :
1) أبوعبدالله أحمد بن عامر طائی بصری ( فوت سالهای پس از 260 هجری) که جدّ چهارمش وهب بن عامر(ره) در واقعۀ کربلاء در حمایت از خاندان پیامبر بشهادت رسیده است . أحمد بعد از امام رضا إمامان هادی و عسکری علیهم السلام را نیز درک کرده و مؤذّن شیعیان بوده است[قاموس الرجال1/ص482رقم397].
2) أبواحمد داود بن سلیمان بن یوسف الغازیّ القزوینی.
امام رضا در سال 194 هجری این أحادیث را به احمد بن عامر إملاء کرده، و او آنها را در سال 260 هجری برای فرزندش عبدالله و أبوالقاسم عبدالله بن محمد بن غیاث الخراسانی روایت کرده است.
نسخۀ أبوعبدالله طائی از طریق عبدالله نوشته شده، و آنچه در فهارس کتب شیعه وارد شده، و نجاشی(450هـ) آنرا در اختیار داشته، همین نسخه است که بدستِ وی نوشته شده ، و نجاشی در باره اش میگوید : " و النسخة حسنةٌ" . نجاشی این نسخه را با قرائت و إجازه از استادش شیخ أبوالحسن أحمد بن محمد بن موسی؛ معروف به إبن الجندی (305-396هـ) ، و او بطور مستقیم و بی واسطه از أبوالقاسم عبدالله بن أحمد طائی أخذ و نقل کرده است[ نجاشی2/ص35 رقم604 ].
.. و نسخۀ غازی قزوینی به (11) نفر إملاء و انتقال یافته و بدینوسیله اشاعه پیدا کرده است.
بتدریج این نسخه ها در بین مردم انتشار یافته طوری که بعد از گذشت صدها سال، و تعمد برای نابود کردن ذخائر علمی شیعه، و حوادث مختلف روزگار ، اکنون تعداد زیادی از این نسخ در اختیار میباشد.
(80) سند نیز برای صحیفة الرضا شناسایی شده که طبقات راویانش بشرح ذیل استخراج شده اند :
- 2 راوی در طبقۀ اول : "أحمد بن عامر طائی" و "أبوأحمد داود بن سلیمان الغازی قزوینی".
- 14 راوی در طبقۀ دوم که این کتاب را از راویان طبقه اول أخذ کرده اند.
- 39 راوی در طبقۀ سوم.
- 45 راوی در طبقۀ چهارم.
- 35 راوی در طبقۀ پنجم.
- 36 راوی در طبقۀ ششم و .... .
البته نسخه ها و اسناد دیگری هم برای این کتاب وجود دارد که بعداً بدست آمده . طوری که استاد محمد مهدی نجف، برای چاپ کتاب به مناسبت کنگرۀ جهانی امام رضا در سال 1406 هجری ، از 14 نسخۀ مورد تأیید استفاده نمود، و أستاد مرحوم سید محمدباقر موحّد أبطحی اصفهانی از نسخه های متفاوت تری استفاده کرد ؛ والبته پس از آن نیز ، جستجوها نتیجه داده و نسخه های دیگری نیز یافت شده است. که از جملۀ آنها نسخه ای خراسانی نگاشت است که که در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی بشمارۀ 4530 آمده و کامل آن نزد فاضل جزینی موجود و خصوصیات آن در کانال تلگرامیِ وی در سال جاری (1399ش) درج شده است ..
نگارنده در سال 1396 ش بهنگام نقد " مُسند الإمام الرضا(ع) " نوشتۀ مرحوم استاد عزیزالله عطاردی متوجه شدم که ایشان چون پیش از آن، کتاب "التدوین فی أخبار قزوین" تألیف ( رافعی قزوینی(623هـ) را تحقیق و منتشر کرده بودند، تحت تأثیر القائات مؤلف این کتاب، از کتاب "صحیفة الرضا" که یکی از مهمترین منابع برای سخنان امام رضا(ع) بوده چشم پوشی کرده - کما اینکه بعضی دیگر از محققان نیز چنین کرده اند - لذا نقدی دراز دامن برای روشن شدنِ حقیقت و دفاع از صحیفة الرضا نوشتم که در آن به بسیاری از مسائل، از جمله اعتبار نسخه ها و راویانِ نسخه ها و روایات رسیدگی کرده و صحت استناد و اعتبار أسناد صحیفه را بررسی کردم که بموقع نسبت به انتشار آن اقدام خواهم کرد..
به هر حال در صحیفة الرضا(ع) (11) حدیث مسند و متصل در بارۀ حضرت زهراء(س) وجود دارد که بشماره های 20و21و22و78و101و108و138و141و145و157و184 از چاپ 1406/مشهد و (4) حدیث نیز در "زیادات صحیفه" که در همۀ نسخه ها نبوده و طیّ شماره های 10و16و30و32 نقل شده است.
و این نشان میدهد که نویسندۀ تکفیری و آنهایی که قبل از او چیزهایی نوشته اند و برای أمثال ایشان بیادگار گذاشته اند ، هیچکدامشان منابع شیعه را ندیده و به ما اتهام و بهتان وارد کرده اند.